El Lissitzky. Αναζητώντας το νόημα του νέου χώρου

Στο πλαί­σιο αυτού του πο­νή­μα­τος, ανα­ζη­τή­σα­με τη δι­α­πλο­κή κοι­νω­νί­ας και κτι­σμέ­νου χώ­ρου σε μία ιστο­ρι­κή επα­να­στα­τι­κή πε­ρί­ο­δο, σε αυτήν της προ­λε­τα­ρι­α­κής επα­νά­στα­σης του 1917. Και αυτό επει­δή θε­ω­ρού­με ότι σε μία τέ­τοια ιστο­ρι­κή φά­ση ανα­τρο­πών και ρι­ζο­σπα­στι­κών αλ­λα­γών η δι­α­λο­γι­κή σχέ­ση κοι­νω­νί­ας και κα­τοι­κη­μέ­νου χώ­ρου αγ­γί­ζει ορι­α­κές τι­μές εκ­δι­πλώ­νο­ντας πολ­λα­πλές πτυ­χές της συν­δι­αλ­λα­γής των κοι­νω­νι­κών πρα­κτι­κών, των ιδε­ο­λο­γι­κο-πο­λι­τι­κών προ­βο­λών και του χώ­ρου. Επι­λέ­ξα­με να εστι­ά­σου­με το εν­δι­α­φέ­ρον μας στον El Lissitzky, από τις πλέ­ον χα­ρα­κτη­ρι­στι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες, με πρω­το­πο­ρι­α­κό αρ­χι­τε­κτο­νι­κό πει­ρα­μα­τι­κό έρ­γο. Η ανα­ζή­τη­ση του νέου χώ­ρου’ που θα αντα­πο­κρί­νο­νταν στη νέα κοι­νω­νι­κή επα­να­στα­τι­κή συν­θή­κη’ υπήρ­ξε η συ­νε­χής, αδι­ά­λει­πτη προ­σπά­θειά του να συμ­βά­λει με την ιδι­ό­τη­τά του στην υλο­ποί­η­ση των στό­χων της επα­νά­στα­σης. Η δι­δα­σκα­λία του στη Λα­ϊ­κή Σχο­λή Τέ­χνης του Vitebsk την πε­ρί­ο­δο 1919-1921 στο πλαί­σιο της συ­νερ­γα­σί­ας του με τον Malevich και των συ­νο­μι­λι­ών του με τον Bakhtin, ση­μά­δε­ψε το πρω­το­πο­ρι­α­κό έρ­γο του. Στα Prouns και στις μου­σει­ο­λο­γι­κές προ­τά­σεις του με­τα­τρέ­πει τον χώ­ρο του θε­α­τή σε βι­ω­μα­τι­κό τό­πο πολ­λα­πλών εμπει­ρι­ών όπου χώ­ρος-τέ­χνη-και-θε­α­τής’ δι­α­πλέ­κο­νται και συ­να­πο­τε­λούν ένα ενι­αίο δυ­να­μι­κό πε­δίο ανο­λο­κλή­ρω­το, δι­αρ­κώς με­τα­βαλ­λό­με­νο. Το έρ­γο αυτό προ­σφέ­ρε­ται σή­με­ρα για δυ­να­μι­κές ανα­θε­ω­ρή­σεις μέ­σα σε μία προ­ο­πτι­κή επα­να­δι­α­πραγ­μά­τευ­σης του κα­τοι­κη­μέ­νου χώ­ρου. Με ανα­φο­ρές στον Lissitzky, σύγ­χρο­νοι αρ­χι­τέ­κτο­νες ανα­τρέ­πουν ισχύ­ο­ντες κα­νό­νες και συμ­βο­λι­σμούς κα­λώ­ντας το υπο­κεί­με­νο σε μία δι­α­δρα­στι­κή κα­τοί­κη­ση του χώ­ρου. Ωστό­σο, αυτή η τρο­πι­κό­τη­τα του απροσ­δό­κη­του τε­τα­μέ­νου παι­γνι­ώ­δους σκη­νο­θε­τεί και εμπλέ­κει απο­κλει­στι­κά το ατο­μι­κό βί­ω­μα και εξα­ντλεί­ται στο κλει­στό εσω­στρε­φές πε­ρί­γραμ­μα της έκ­φρα­σης εαυ­τού. Αντί­θε­τα, η πει­ρα­μα­τι­κή αρ­χι­τε­κτο­νι­κή του Lissitzky, συ­ντο­νι­σμέ­νη με την κοι­νω­νι­κή επα­να­στα­τι­κή συν­θή­κη της επο­χής του, ανα­με­τρά­ται με τις δι­α­λο­γι­κές ποι­ό­τη­τές της στην αλ­λο­τρί­ω­ση του υπο­κει­μέ­νου δο­κι­μά­ζο­ντας όχι μία νέα σκη­νι­κή αντί­λη­ψη αλ­λά μία νέα κοι­νω­νι­κο-χω­ρι­κή δι­α­δρα­στι­κή συμ­με­το­χι­κή συν­θή­κη ύπαρ­ξης.