«Η της πολιτείας δόξα». Στέμμα και πολιτική στην Ελλάδα (1830-1974)

Η ανά χείρας μελέτη αναλύει βασικές παραμέτρους της βασιλείας στην Ελλάδα. Η πεντηκονταετηρίδα από τη Μεταπολίτευση του ’74 αποτελεί έξοχη αφορμή για νέα «επίσκεψη» αυτών των σημαντικότατων θεμάτων. Ο θεσμός της βασιλείας είναι άμεσα συνυφασμένος με την ιστορία του ελληνικού κράτους. Το 1830 η βασιλεία, στην απολυταρχική μορφή της, δόθηκε στην Ελλάδα ως αντίδοτο στην «αναρχία» του εμφύλιου πολέμου, που ξέσπασε μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Τον 19ο αιώνα, εκτός από σύμβολο εθνικής ενότητας, ο βασιλιάς των Ελλήνων λειτουργούσε επίσης ως σύνδεσμος με τα ισχυρά κράτη της Ευρώπης και διασφάλιζε την ικανότητα της χώρας να δανείζεται κεφάλαια από το εξωτερικό.

Το κουβάρι των αλλεπάλληλων πολιτειακών μεταβολών ξετυλίγεται μέσα από το Αρχείο Βασιλικών Ανακτόρων, το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, τα έγγραφα του Foreign Office, τις ανταποκρίσεις του ελληνικού και ξένου Τύπου καθώς και μια πλειάδα από προσωπικές μαρτυρίες. Οι πηγές αναδεικνύουν το ειδικό βάρος της Αγγλίας και των ΗΠΑ στις πολιτειακές εξελίξεις στη Νεότερη και Σύγχρονη Ελλάδα.

Το 1935 χρειάστηκε να συμβούν ένα στρατιωτικό πραξικόπημα και η διπλωματική μεσολάβηση της Αγγλίας στον Ελευθέριο Βενιζέλο, προκειμένου να γίνει αποδεκτή η επάνοδος του Γεωργίου Β´ στον θρόνο. Ο αντικοινοβουλευτικός τρόπος που έγινε η παλινόρθωση κατέστησε τον βασιλιά ανασφαλή και δέσμιο όσων τον επανέφεραν στην Ελλάδα. Αυτή η ανασφάλεια συνέχισε να διακατέχει τους διαδόχους του Γεωργίου Β´ μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (1946). Ο Ανένδοτος Αγώνας (1961-63) και οι αντιμοναρχικές δηλώσεις της ΕΔΑ (1964) ενέτειναν τις αγωνίες του Στέμματος. Το 1965 ο φόβος για την απώλεια του θρόνου οδήγησε τον Κωνσταντίνο Β´ σε μια αψυχολόγητη σύγκρουση με τον Γεώργιο Παπανδρέου και δημιούργησε το κατάλληλο κλίμα για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.