Το οικοσύστημα της εκδοτικής βιομηχανίας βιβλίου στον 21ο αιώνα

Το βιβλίο ως το παλαιότερο μέσο πληροφορίας και επικοινωνίας βρίσκεται στο επίκεντρο των αναμορφώσεων του γραπτού πολιτισμού, καθώς στην ψηφιακή εποχή ο κύκλος ζωής της πληροφορίας και τα μέσα επικοινωνίας αλλάζουν δομικά με καταλύτες αλλαγής την ψηφιοποίηση, το διαδίκτυο και τις Τ.Π.Ε. Επιπρόσθετα, οι καταλύτες της ψηφιακής αλλαγής δεν επιδρούν μόνο στο βιβλίο, το προϊόν-πυρήνα της εκδοτικής βιομηχανίας που το παράγει, αλλά διαδραματίζουν δομικό ρόλο στην ανανέωση και αναμόρφωση κάθε δραστηριότητάς της. Από τις αρχές του 21ου αιώνα, στο πλαίσιο του νέου τεχνο-οικονομικού και επικοινωνιακού παραδείγματος, η εκδοτική βιομηχανία βιβλίου καλείται να αναπροσαρμόσει στρατηγικές, μοντέλα και πρακτικές. Ουσιαστικά, ως μια εδραιωμένη βιομηχανία, προερχόμενη από την τυπογραφική κουλτούρα εφαρμόζει διαδικασίες ψηφιακής μετάβασης στα νέα δεδομένα. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν εγκαταλείπει οριστικά την παραδοσιακή της φύση, η οποία εξακολουθεί να υφίσταται μέσα από την ανανέωση, ακόμα και την ενδυνάμωση του έντυπου βιβλίου και των πρακτικών τής αναλογικής εποχής των εκδόσεων. Το έργο αυτό διερευνά τις ποικίλες διαστάσεις και διαδικασίες της ψηφιακής μετάβασης του εκδοτικού κλάδου, οι οποίες εκτός από τα βιβλιακά μορφότυπα αφορούν κάθε πεδίο της εκδοτικής αλυσίδας. Κατά την ερευνητική διαδικασία, αναπτύσσεται η θεώρηση του νέου υβριδικού, αλληλεπιδραστικού και δικτυωμένου περιβάλλοντος, του νέου οικοσυστήματος αξίας και δικτύωσης, εντός του οποίου καλούνται να ενταχθούν και να δραστηριοποιηθούν οι εκδοτικές επιχειρήσεις και η εκδοτική βιομηχανία βιβλίου εν συνόλω, στο πλαίσιο μιας ολιστικής εφαρμογής των διαδικασιών της ψηφιακής μετάβασης. Υπό αυτή τη θεώρηση, η ελληνική εκδοτική βιομηχανία βιβλίου ως μέρος ενός παγκόσμιου εκδοτικού συνόλου, αλλά με τις δικές της ιδιαιτερότητες, υφίσταται τις δομικές αλλαγές του πεδίου οδεύοντας σε διαδικασίες ψηφιακής μετάβασης. Μελετάται, για πρώτη φορά ενδελεχώς, η έκταση και η ένταση της ψηφιακής μετάβασης της εκδοτικής βιομηχανίας βιβλίου της χώρας μας με επικέντρωση στην περίοδο 2009-2019, την εποχή της ψηφιακής αφύπνισης, των πρώτων και εν συνεχεία των συστηματικότερων εγχειρημάτων ψηφιακής μετάβασης. Εν κατακλείδι, το έργο αυτό φιλοδοξεί να ιχνηλατήσει ένα αχαρτογράφητο πεδίο παρέχοντας έναν πρώτο οδικό χάρτη για την πορεία του ελληνικού εκδοτικού κόσμου στην ψηφιακή εποχή αποτελώντας ταυτόχρονα ένα χρήσιμο γνωστικό εργαλείο για τους επαγγελματίες του βιβλίου και των εκδόσεων αλλά και για κάθε ενδιαφερόμενο μελετητή των Πολιτιστικών και Δημιουργικών Βιομηχανιών της ψηφιακής εποχής.